اشتراک مطالب

مرخصی ها در قانون کاربه چهار دسته اصلی استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوقو زایمانتقسیم می شوند. مرخصی هاایامی هستند که کارگردر آن ها به کارمحول شده مشغول نمی باشد و بر حسب نوع آن دستمزد دریافت کرده یا نمی کند .

قانون کاربه علت ماهیت حمایتی که نسبت به کارگراندارد ، برخی از مرخصی هارا حق کارگردانسته و حتی در مواردی با در نظر گرفتن تمهیداتی در تلاش برای اجبار کارگربه استفاده از مرخصیخود است . چرا که این کارگراست که قدرت کمی در مقابل کارفرمادارد و ممکن است کارفرمابه وی اجازه مرخصی ندهد و یا کارگراز ترس از دست دادن شغل از مرخصیخود استفاده نکند .

ما در این مقاله در بخش اول به بررسی مرخصی استحقاقیو انواع آنپرداخته و در بخش دوم مرخصی بدون حقوقرا بیان می کنیم . بخش سوم به تعریف مرخصی استعلاجیاختصاص داشته و در بخش آخر به اختصار مرخصی زایمانرا بررسی خواهیم کرد.

مرخصی استحقاقی

بر طبق ماده 64 قانون کار : " مرخصي استحقاقیسالانه كارگرانبا استفاده از مزدو احتساب چهار روز جمعه ، جمعا يك ماه است ساير روزهای تعطيل جزو ايام مرخصی محسوب نخواهد شد . براي كار كمتر از يك سال مرخصیمزبور به نسبت مدت كار انجام يافته محاسبه می شود ."

در حقیقت منظور این ماده این است که مرخصیکارگر جمعا 26 روز کاری است . قسمت آخر این ماده بیان می کند که به طور مثال اگر شخص به جای یک سال 6 ماه کار کند ، از 15 روز مرخصیبهره خواهد برد ، البته عرف است که ماهی 2.5 روز در نظر می گیرند .

نکته قابل توجه این است که در ماده 65 گفته شده که " مرخصی ساليانه كارگرانی كه به كارهای سخت و زيان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد . استفاده از اين مرخصی ، حتی الامكان در دو نوبت و در پايان هر شش ماه كار صورت می گیرد ."

یعنی قانون گذار بیان داشته که افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول هستند علاوه بر این که از یک هفته مرخصی استحقاقیبیشتر از دیگر کارگران برخوردار هستند ، قانون گذار به کارفرما توصیه کرده که این مرخصیرا در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار به آنها بدهد تا فشار کار این افراد تقسیم شود .

اما اقدام شایسته ای که قانونگذار در زمینه حمایت از کارگرانانجام داده این است که در ماده 67 بیان کرده که كارگر نميتواند بيش از 9 روز از مرخصیسالانه خود را ذخيره كند . این اقدام به این منظور است که کارگران حتما از مرخصی استحقاقیخود استفاده کنند و آن را به هر علت از جمله ترس از کارفرما بدون استفاده باقی نگذارند ، چرا که مرخصیحق کارگرو گامی در جهت تامین سلامتی او کم کردن فشار کار است .

نوع دیگری از مرخصی که حسب مورد زیر مجوعه مرخصی استحقاقییا مرخصی بدون حقوق قرار می گیرد مرخصی حج تمتع است که به طور کلی فقط یک بار در تمام مدت کار کارگر قابل استفاده است . این موضوع در ماده 67 بیان شده : " هر كارگر حق دارد به منظور اداي فريضه حج واجب در تمام مدت كار خويش فقط برای يك نوبت يك ماه به عنوان مرخصی استحقاقی يا مرخصی بدون حقوق استفاده نمايد ."

مرخصیدیگری که در این دسته بندی قرار میگیرد ، مرخصی استحقاقیو با دریافت دستمزد به علت ازدواج دائم ، فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان است که مدت آن در قانون کار 3 روز ذکر شده است .
در تبصره 1 ماده 69 بیان شده است که " درمورد كارهاي پيوسته (زنجيره اي ) و تمامي كارهائی كه همواره حضور حداقل معيني از كارگران در روزهای كار را اقتضا می نمايد ، كارفرما مكلف است جدول زمانی استفاده از مرخصي كارگران را ظرف سه ماه آخر هر سال براي سال بعد تنظیم و پس از تاييد شورای اسلامی كار يا انجمن صنفی يا نماينده كارگران اعلام نمايد ."

قانون گذار باز هم در این ماده هدف اصلی خود ، یعنی حمایت از کارگرانرا به نمایش گذاشته است ، چرا که طبیعت برخی از مشاغل پیوستگی و تعطیلی ناپذیر بودن آن ها است . این مسئله ممکن است راه را برای سوء استفاده کارفرمااز کارگرانباز کند ، نکته دیگر در رابطه با مرخصی استحقاقی این است که مرخصی های ساعتیو کمتر از یک روز کاری ، جزو مرخصی استحقاقیمحسوب می شوند .

بیشتر بخوانید: انواع مرخصی های کارمندان دولت

مرخصی بدون حقوق

براساس ماده 72 قانون کار : " نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آن ها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا ‌نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد . "

مرخصی بدون حقوق، مرخصی است که در صورت نیاز کارگراز کارفرمادرخواست می کند مثل مرخصی ادای حج واجب که در قسمت قبل بیان شد . باید توجه داشت که نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق كارگران و مدت آن و شرايط برگشت آنها به كار پس از استفاده از مرخصی با توافق كتبی كارگريا نماينده قانونی او و كارفرماتعيين خواهد شد .

بیشتر بخوانید: زمان و نحوه استفاده از مرخصی توسط کارگران

مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجیمرخصی است که کارگربرای درمان بیماریاز آن استفاده می کند . ایام این مرخصی با تایید سازمان تامین اجتماعیجزو سوابق بیمه و بازنشستگی فرد محسوب می شود . دستمزد این ایام تحت عنوان غرامت دستمزد توسط این سازمان پرداخت خواهد شد . برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این نوع از مرخصی می توانید مقاله ذیل را مطالعه کنید .

بیشتر بخوانید: مرخصی استعلاجی قانون کار

مرخصی زایمان

قانون گذار برای حمایت از زنان شاغل ، مرخصیتحت عنوان مرخصی زایمانپیش بینی کرده است . دستمزد این ایام که در قانون جدید 9 ماه تعیین شده است توسط سازمان تامین اجتماعیپرداخت می شود . قانون کار تاکید کرده که کارگرپس از طی این دوره به کار خود باز می گردد و این دوره با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سوابق کار وی محسوب می شود . درباره مرخصی زایمان در مقاله ذیل به طور مفصل صحبت شده است .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع مرخصی در قانون کاربه کانال تلگرام موضوعات حقوقی مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینانیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینابه سوالات شما عزیزان پیرامون انواع مرخصی در قانون کارپاسخ دهند .

در ادامه بخوانید: مرخصی زایمان تامین اجتماعی

سوالات متداول

1- ✔️ مرخصی سه روزه به جهت فوت اقوام یا ازدواج دائم ، جزو مرخصی 1 ماه در سال است یا جدای از آن در نظر گرفته می شود ؟

✔️ این مورد جزو موارد استثنایی بوده و به جز یک ماهه مرخصی استحقاقی ، سه روز برای موارد ذکر شده منظور می شود که برای مطالعه کامل به متن مقاله مراجعه کنید .

2- ✔️ آیا کارفرما موظف است مرخصی حج واجب را جزو مرخصی استحقاقی به حساب آورده و دستمزد آن را پرداخت کند ؟

✔️ خیر . تاکید قانونگذار بر این مرخصی از این جهت است که کارفرما حتما با این مرخصی موافقت کند اما تعیین نوع آن با توافق طرفین صورت می گیرد که در مقاله بررسی شده است .

3- ✔️ مرخصی استحقاقی ذکر شده در قانون چند روز است ؟

✔️ مرخصی استحقاقی سالانه یک ماه با احتساب 4 روز جمعه بوده یعنی در حقیقت 26 روز کاری محسوب می شود که جزئیات آن در مقاله آورده شده است .

منبع : انواع مرخصی در قانون کار

مشاهده پست مشابه : چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است ؟